Điều trị viêm gan bằng y học cổ truyền

Để kê được đơn thuốc điều trị bệnh viêm gan mang lại hiệu quả cao, các Bác sĩ y học cổ truyền sẽ phải dựa vào tình trạng của mỗi bệnh nhân mà đưa ra phương thuốc hợp lý nhất cho họ.

Một số vấn đề trên lâm sàng chúng ta hay gặp khi điều trị bệnh nhân viêm gan là:

1. Các vấn đề về dạ dày: Bệnh viêm gan thường đi kèm với các vấn đề về dạ dày như ăn không tiêu, đau bụng, chướng bụng, đầy hơi. Y học cổ truyền lý giải đó là do Can mộc khắc Tỳ thổ, vì vậy trị Gan cũng phải kiêm trị dạ dày. Gan bị bệnh sẽ ảnh hưởng đến sự bài tiết của dịch mật. Dịch mật giúp tiêu hóa. Nếu dịch mật không đủ, thì ăn vào sẽ khó tiêu, đau bụng và đầy hơi.
2. Vấn đề bổ huyết: do can tàng huyết, khi huyết thiếu y học cổ truyền gọi đó là tình trạng “Can huyết bất túc”, gây ra chóng mặt, mất ngủ, mệt mỏi, chuột rút, mỏi mắt, phụ nữkinh nguyệt ít, v.v. Thường dùng bài Tứ vật thang hoặc Tiêu dao tán gia giảm. Nếu nhưcó huyết ứ: lưỡi có điểm ứ huyết, dưới lưỡi có gân xanh nổi lên, sắc mặt đen tối, kinh nguyệt có máu cục có thể dùng bài Tứ vật đào hồng thang.
3. Vấn đề hành khí: Can uất thì khí trệ, khí trệ lâu ngày gây huyết ứ, vì vậy trị can phải kiêm dùng các thuốc hành khí như chỉ thực, chỉ xác, uất kim, trần bì, hương phụ, v.v…
4. Can Thận đồng trị: Y học cổ truyền nói rằng Can Thận đồng nguyên.Can thuộc mộc, Thận thuộc thủy, thủy lại sinh mộc. Do đó tả can cũng phải chú ý đến vấn đề bổ thận . Ví dụ bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn chính là can thận đồng trị.

Những vị thuốc y học cổ truyền Trung Quốc thường dùng để trị Viêm Gan

1.    Sài hồ: sài hồ là vị thuốc thường dùng nhất để trị bệnh viêm gan, Can và Đởm có quan hệ biểu lý với nhau, sài hồ vừa quy kinh Đởm, lại có thể trị cảm mạo lúc lạnh lúc nóng, vị đắng tính hơi hàn, Trọng Cảnh có bài Tiểu sài hồ thang; nếu như viêm túi mật, hạ sườn phải đau, có thể dùng Đại sài hồ thang. Bệnh viêm gan mạn tính nếu người bệnh dễ tức giận, tính tình nôn nóng, hoặc buồn bực sầu não, nếu stress chịu áp lực dài, có thể dùng Tiêu Dao tán, cũng là lấy sài hồ làm chính.

Rễ sài hồ

2.    Nhân Trần: nhân trần là vị thuốc chủ yếu trị chứng hoàng đản (vàng da vàng mắt do viêm gan gây ra). Hoàng đản phân ra làm âm hoàng và dương hoàng. 

Nhân trần

Dương hoàng là cấp tính biểu hiện ra sắc da vàng tươi, thuộc nhiệt chứng, thực chứng. Có thể dùng bài Nhân trần cao thang (gồm: nhân trần, chi tử, đại hoàng).

Âm hoàng là mạn tính, người bệnh thường biểu hiện yếu, sắc da vàng tối (vàng sạm) thuộc hàn chứng, hư chứng. Có thể dùng Nhân trần gia thêm can khương, phụ tử.

3.    Long đởm thảo: long đởm thảo có thể tả thực hỏa của can đởm. Người bị thực hỏa thường có gò má đỏ, thao cuồng kinh quyết, lâm bế (đái khó), sang dương (mụn nhọt), háu đói hay khát, nôn, không ngủ, nôn ra máu, đại tiện ra máu, họng đau, sườn đau, mạch huyền hữu lực. Có thể dùng Long Đởm Thảo, thường phối với sài hồ, sơn chi, hoàng cầm. Có thể dùng bài Long đởm tả can thang. Chú ý: Long Đảm Thảo dược tính đại khổ hàn, người bệnh dạ dày, không thể dùng nhiều dùng lâu, người không bị chứng thực nhiệt không thể dùng.

Long đởm thảo

4.    Chi tử: là chủ dược trị bệnh vàng da vàng mắt do viêm gan, thường phối với Nhân Trần, có thể thúc đẩy sự bài tiết của dịch mật. Sơn chi vị đắng tính hàn có thể tả can hỏa, trị viêm gan cấp tính, đau mắt đỏ, chảy nước mắt nhiều, miệng đắng, phiền nhiệt, đêm nằm bất an.

Chi tử là hạt của cây dành dành

5.    Hoàng cầm: có thể trị bệnh viêm gan cấp tính, cũng có thể trị cảm lạnh, sốt, cúm.

Hoàng cầm

6.    Bản lam căn: dùng để trị viêm gan cấp tính, nhưng cũng để điều trị cúm do virus gây ra.

Bàn lam căn

7.    Uất kim: giúp hành khí hoạt huyết, sơ can giải uất, chữa chứng ngực sườn đầy tức. Ví dụ, đau mạn sườn do viêm gan mạn tính và xơ gan kèm theo tình chí nóng giận, hay cáu gắt, vú căng chướng, ngực sườn đầy tức,… có thể được điều trị bằng bài Tiêu dao tán gia uất kim.

Uất kim

8.    Thược dược: Thược dược chia ra 2 loại là Bạch thược và Xích thược. Bạch thược có tác dụng nhu can chỉ thống (giảm đau). Ví dụ, những người thường bị chuột rút có thể dùng bài Thược dược cam thảo thang.Bạch thược tính hàn,thông thường đều dùng Bạch thược sao. Ngoài ra Bạch thược còn giúp điều trị chứng đau bụng, mót rặn và tiêu chảy do kiết lỵ, có thể dùng bài Thược dược thang. Xích thược tả can hỏa,hóa ứ, chữa đau đầu thể huyết ứ di chứng do chấn thương sọ não .

Bạch thược

Xích thược

9.    Đại hoàng: Vị đắng, tính hàn, có tác dụng tả hạ công tích, tả hỏa, thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết hóa ứ, lợi thủy thanh nhiệt hóa thấp. Nó có thể điều trị viêm gan cấp tính. Thuốc này tả mạnh, gây đi ngoài, không thể dùng nhiều dùng lâu, nhất định phải để bác sĩ y học cổ truyền kê cho mới được dùng.

Đại hoàng