Thương Nhĩ Tử - Công năng và tác dụng 

Thương Nhĩ Tử 

(Fructus Xanthii)

Thương nhĩ tử còn được gọi là Ké đầu ngựa

Bộ phận dùng:

Dùng quả chín phơi sấy khô của cây ké đầu ngựa. Ngoài ra còn dùng cả toàn thân trên mặt đất của cây.

Ở Trung quốc, người ta dùng quả của loài Xanthium sibiricum Patrin, gọi là Thương nhĩ. Ở Ấn độ, người ta dùng loài Xanthium strumarium L, tên này cũng thường được dùng để chỉ loài Ké đầu ngựa của nước ta.

Tên khoa học: Xanthium strumarium L

Thuộc họ Cúc: Asteraceae

Thương nhĩ tử thuộc nằm trong nhóm thuốc phát tán phong thấp.

Tính vị: vị ngọt nhạt, hơi đắng, tính ấm.

Quy kinh: quy vào kinh phế, tỳ, thận.

Công năng: giải độc, tán phong trừ hàn, phát tán phong thấp, giải dị ứng.

Chủ trị: 

• Giải phong nhiệt thấp tê, bổ não tuỷ, chữa nhức đầu viêm mũi dị ứng…
• Chữa phong thấp đau khớp, đau dây thần kinh tê dại đau buốt nửa người, hoặc chân tay lở ngứa ra mồ hôi, viêm xoang, chảy nước mũi, đau trước trán, hay đau ê ẩm trên đỉnh đầu…
• Đau đầu do cảm mạo phong hàn.
• Chống viêm: chữa viêm xoang, viêm mũi mãn tính, chữa đau rang, sát trùng mụn nhọt, chấn thương.
• Giải dị ứng: mẩn ngứa, ban chẩn, mày đay, viêm mũi dị ứng do lạnh…
• Chống bướu cổ, dùng chữa viêm sưng tấy.
• Lợi niệu, chữa phù thũng.

Thành phần hóa học:

• Thương nhĩ tử có chứa iod với hàm lượng khá cao: 1g quả chứa khoảng 220–230µg iod.
• Trong quả còn chứa nhiều sesquiterpen lacton như xanthinin, xanthumin, xanthatin, xanthol, isoxanthol.
• Quả non có chứa nhiều vitamin C và các hợp chất khác gồm glucose, fructose, sucrose, axit hữu cơ, kali nitrat, ꞵ-sitosterol, strumarosid…
• Hạt thương nhĩ tử chứa dầu béo với tỷ lệ khá cao. Dầu ké lỏng, có màu vàng nhạt, không mùi, có vị tương tự như dầu thực vật. Ngoài ra, trong hạt còn chứa một số chất gây độc cho gia súc, trong đó có hydroquinon, cholin…

Hàm lượng: 6-12g/ngày. 

Lưu ý:

Theo tài liệu cổ khi dùng Thương nhĩ tử phải kiêng ăn thịt lợn, ngựa nếu không khắp mình sẽ nổi quầng đỏ. 

Nhức đầu do huyết hư không nên dùng.